Τις τελευταίες ημέρες ακούμε όλο και πιο συχνά για αυτοκτονίες που μας συγκλονίζουν. Ιδιαίτερα στη πόλη του Βόλου, σημειώθηκαν ήδη πέντε αυτοκτονίες μέσα σε ενάμιση μήνα.
Η αυτοχειρία αποτελεί μία από τις οδυνηρότερες και συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις, αφού αρκεί μία στιγμή για να αλλάξει τις ισορροπίες του μυαλού και να αποφασίσει το ίδιο το άτομο να βάλει τέλος στην ύπαρξη του, κόβοντας βιαίως το νήμα της ζωής του.
Από αρχαιοτάτων χρόνων, ο αυτόχειρας έβλεπε τη συγκεκριμένη πράξη, ως τη μοναδική λύση στο αδιέξοδο που βρίσκονταν τη δεδομένη στιγμή, προκειμένου να καταφέρει να λυτρωθεί από τον αφόρητο ψυχικό πόνο που βίωνε.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το άτομο που αποπήρατε να αυτοκτονήσει δεν επιθυμεί τον θάνατο, μάλιστα τον φοβάται, αλλά σκοπός του είναι να απαλλαγεί από την έντονη ψυχική δυσφορία που αισθάνεται και να προκαλέσει τη προσοχή των οικείων του ή ορισμένες φορές τη συνειδησιακή τους τιμωρία. Η αυτοκτονική συμπεριφορά του δηλαδή είναι μία επίκληση ή μία διαμαρτυρία, γι’ αυτό άλλωστε, όπως έδειξαν πολλές μελέτες, το 70% των ανθρώπων που αυτοκτονούν ανακοινώνουν με κάποιο τρόπο τη πρόθεση τους.
Τα αίτια μίας τέτοιας απονενοημένης ενέργειας είναι ποικίλα. Πέρα από τις διάφορες ψυχικές διαταραχές (π.χ. κατάθλιψη, θυμός, άγχος, ψύχωση, καταχρήσεις) που αυξάνονται σε περιόδους αναταραχών και οικονομικής ύφεσης, μία ακόμη αιτία μπορεί να αναζητηθεί στο διαταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον (π.χ. διαζύγιο, παραμέληση, αυταρχισμός, τοξικό κλίμα, υπερβολικές φιλοδοξίες γονέων που δεν συμπίπτουν με τη προσωπικότητα του παιδιού και του «γεννούν» το αίσθημα της ανασφάλειας, της απόρριψης και μετέπειτα της απομόνωσης). Επιπλέον, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου και η αστείρευτη επιθυμία να τον ξανασυναντήσει ενδέχεται να οδηγήσει ένα άτομο στην αυτοχειρία.
Συνεπώς, η αυτοκτονία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, στο οποίο συνυπεύθυνη είναι η κοινωνία, αφού συνδετικός κρίκος των αυτοχείρων είναι η αίσθηση της εγκατάλειψης και του παραγκωνισμού που νιώθουν από το κοινωνικό σύνολο.
Πιο συγκεκριμένα, οι ποικίλοι κοινωνικοί παράμετροι (λ.χ. εισόδημα, επαγγελματική επιτυχία, οικογενειακό πρότυπο, διαπροσωπικές σχέσεις) διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στη ψυχολογία του κάθε ανθρώπου. Αν ένα άτομο νιώσει ότι σε ένα ή περισσότερα από τα προαναφερθέντα αποτυγχάνει, αισθάνεται αδύναμο, ένοχο, αποτυχημένο και ανίκανο να «κερδίσει» την κοινωνική αποδοχή.
Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση, φαίνεται να είναι πιο ευάλωτοι, προς την αυτοκαταστροφή. Τότε το αίσθημα της αδυναμίας τους, μετατρέπεται σε παντοδυναμία, καθώς έτσι -όπως πιστεύουν- «παίρνουν» τον έλεγχο του σώματος και της ζωής τους.
Η χαμηλή αυτοεικόνα που έχουν για τον εαυτό τους καθιστά αδύναμους να μιλήσουν και να εμπιστευτούν όσα σκέφτονται στον περίγυρο τους, γιατί θεωρούν ότι θα τους χλευάσουν ή δεν θα τους βρουν λύση στο πρόβλημα τους.
Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, κάθε απόπειρα αυτοκτονίας είναι μια σοβαρή πράξη, που χρήζει άμεσης ψυχολογικής παρέμβασης και γι’ αυτόν τον λόγο για τη πρόληψη της απαιτείται η κατανόηση της πολυπαραγοντικής αιτιολογίας, αφού δεν προκαλείται συνήθως από ένα μεμονωμένο συμβάν, αλλά από συνάθροιση πολλών αρνητικών γεγονότων.
Επομένως, η αυξημένη ανεργία που συνεπάγεται με τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τα ενδοοικογενειακά προβλήματα και την απόγνωση που αισθάνεται το άτομο που αδυνατεί να βρει δουλειά, σε συνδυασμό με την έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος και του εγκλεισμού που μας έχει επιβληθεί, διόγκωσαν το φαινόμενο της αυτοκτονίας.
Μπορεί η πολιτεία να ενίσχυσε τα τηλεφωνικά κέντρα ψυχολογικής στήριξης, αλλά δεν μερίμνησε να προσλάβει ειδικούς επιστήμονες, για κατοίκων επισκέψεις. Η αντιμετώπιση της θλίψης απαιτεί στενή επαφή με τον ασθενή και συνεχή δια ζώσης παρακολούθηση, όχι πολύωρη αναμονή σε ένα ακουστικό για να πάρει θέση και να πει τον πόνο του.
Δέσποινα Κοτρόγια
